" غفلت" و" سرگرمى" و" تجمل"" تفاخر" و" تکاثر" دورانهاى پنجگانه عمر انسان را تشکیل می دهد.
نخست" دوران کودکى" است که زندگى در هاله اى از غفلت و بی خبرى و لعب و بازى فرو مى رود.
سپس مرحله" نوجوانى" فرا مى رسد، و سرگرمى جاى بازى را مى گیرد، و در این مرحله انسان به دنبال مسائلى است که او را به خود سرگرم سازد و از مسائل جدى دور دارد.
مرحله سوم مرحله" جوانى" و شور و عشق و تجمل پرستى است.
مرحله چهارم که فرا مى رسد احساس" کسب مقام و فخر" در انسان زنده مى شود.
و سرانجام در مرحله پنجم به فکر افزایش مال و نفرات و جمع ثروت مى افتد.
این مراحل که قرآن کریم به آنها در سوره حدید آیه بیست اشاره کرده است زندگی طبیعی انسان غافل است که با تعلیم و تربیت می توان به مراحل یاد شده جهت مثبت داد و از فطرت بشری به طور مطلوب و در راستا سعادت واقعی بهره برد.
قرآن کریم برای پند دهی به انسان، مراحل زندگی هفتاد ساله او را همچون عمر بسیار کوتاه یک گیاهان می داند که یک روز جوانه می زند روز بعد رشد می کند، یک روز دیگر قوی و سر سبز می شود و بالاخره یک روز هم زرد، کسل و خشک می شود. و آنگاه فنا!!!!!
قرآن کریم در آیه ای که نام بردیم به بازده عمر و نتیجه و محصول نهایى عمر انسان اشاره کرده، معتقد است انسانها پس از عمری زندگی کردن در دنیا به سرای آخرت منتقل می شوند در آنجا از دو حال خارج نیست یا عذاب شدید می بینند و یا مغفرت، رضا و خشنودى در انتظارشان است.
چگونگی زندگی آخرتی بستگی به چگونگی زندگی دنیایی دارد. بدیهى است توجه به دنیا و مواهب آن به عنوان یک گذرگاه یا یک قرارگاه، دو جهت گیرى مختلف به انسان مى دهد که در یکى مایه نزاع، فساد، تجاوز، بیداد گرى، طغیان و غفلت است، و در دیگرى وسیله بیدارى ، آگاهى، ایثار، فداکارى، برادرى و گذشت.[1]
قرآن کریم می فرماید:
اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ یَهیجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطاماً وَ فِی الْآخِرَةِ عَذابٌ شَدیدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ (حدید: 20)
بدانید که زندگى دنیا، در حقیقت، بازى و سرگرمى و آرایش و فخرفروشىِ شما به یکدیگر و فزونجویى در اموال و فرزندان است. [مَثَل آنها] چون مثل بارانى است که کشاورزان را رُستنى آن [باران] به شگفتى اندازد، سپس [آن کشت] خشک شود و آن را زرد بینى، آن گاه خاشاک شود. و در آخرت [دنیا پرستان را] عذابى سخت است و [مؤمنان را] از جانب خدا آمرزش و خشنودى است، و زندگانى دنیا جز کالاى فریبنده نیست.
الا ایکه دارید عقلى و هوش بگیرید پند خدا را به گوش
که این زندگانى دنیاى خوار فقط هست بازیچهاى طفلوار
نشاید که بارش بخوارى کشى بود لعبى و لهو و آرایشى
پس از آن تفاخر بیاید ز پى ره خودستائى نمایید طى
فزونتر نمایید اندر حساب زن و مال و فرزند را با شتاب
که این کار دنیاست اندر مثل چو باران که بارد بوقت و محل
گیاهى برآرد خود از خاک سر که در حیرت آرد همى برزگر
بزودى ببینى بخشکد گیاه بپوسد شود زرد و گردد تباه
عذابى رسد سخت از سوى رب به عقبى بر افراد دنیاطلب
همه مؤمنانراست غفران نصیب بیابند آن را به اجر شکیب
بلى زندگانى دارالفنا نباشد به غیر از فریب و ریا
(قرآن ترجمه منظوم، مجد، ص: 540)
1. برای مطالعه بیشتر ر.ک تفسیر نمونه، ج23، ص: 351.